3 năm, ước bội chi hơn 1,1 triệu tỷ đồng

Ủy ban Tài chính – Ngân sách cho hay việc cân đối ngân sách nhà nước đang gặp áp lực lớn. Theo báo cáo thẩm tra sơ kết ba năm thực hiện kế hoạch tài chính 5 năm (2016 – 2020), ước bội chi ngân sách trong 3 năm 2016-2018 là 1,161 triệu tỷ đồng (tương đương khoảng 49,7 tỷ USD).

Tại phiên họp thứ 28 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội diễn ra sáng 16/10, Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Đức Hải đã trình bày báo cáo thẩm tra sơ kết ba năm thực hiện kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia (2016 – 2020).

Cụ thể, theo báo cáo của cơ quan thẩm tra, tổng thu ngân sách nhà nước 3 năm 2016-2018 ước đạt 54,68% kế hoạch 5 năm (6.864 nghìn tỷ đồng).

Tuy nhiên, phần tăng thu chủ yếu là ngân sách địa phương, số thu từ sản xuất kinh doanh 2 năm liên tiếp không đạt dự toán (2017 và 2018). Điều này gây ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện nhiệm vụ của ngân sách trung ương theo kế hoạch và tạo áp lực lên mục tiêu giảm bội chi ngân sách nhà nước.

Ủy ban Tài chính –  Ngân sách cho rằng cần phân tích, đánh giá nguyên nhân số thu nội địa tăng chậm, hụt dự toán trong những năm gần đây để có các giải pháp khắc phục, ngoài ra để xây dựng dự toán thu ngân sách nhà nước các năm sau khả thi hơn.

Cơ quan thẩm tra cũng cho rằng do việc điều chỉnh chính sách thu, công cụ điều tiết các khoản thu chậm đổi mới nên kết quả thu ngân sách nhà nước chưa được như mong muốn.

Về chi ngân sách 3 năm 2016-2018, Uỷ ban Tài chính-Ngân sách cho biết ước đạt 54,39% kế hoạch 5 năm (8.025 nghìn tỷ đồng). Tỷ trọng chi đầu tư phát triển tăng, đạt mục tiêu 25-26%, tỷ trọng chi thường xuyên năm sau giảm hơn so với năm trước.

Tuy nhiên, theo cơ quan thẩm tra, trong bối cảnh nguồn lực ngân sách còn hạn hẹp, phải đi vay để cân đối nhưng việc xây dựng, thì việc phân bổ và giao dự toán một số năm gần đây nói chung, năm 2017 nói riêng chưa sát với yêu cầu thực tiễn, dẫn đến cuối năm dư kinh phí (chưa giao đầu năm) hoặc chưa phân bổ. Lãng phí nguồn lực khi trình phương án sử dụng số tiết kiệm chi chậm so với thời gian quy định, vướng mắc trong thực hiện một số khoản chi thường xuyên có tính chất xây dựng cơ bản, không giải ngân được và cũng không thể chuyển nguồn theo Luật Ngân sách nhà nước 2015.

Ngoài ra, uỷ ban thẩm tra đề nghị Chính phủ cần quan tâm đến tình trạng lúng túng trong triển khai thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn, dẫn đến việc phân bổ, giao dự toán chậm, giao nhiều đợt, tiến độ giải ngân năm 2017, 2018 rất chậm.

>> Dự kiến bội chi ngân sách năm 2018 gần 9 tỷ USD

Về lương và an sinh xã hội, theo Uỷ ban Tài chính – Ngân sách, hiện việc điều chỉnh mức lương cơ sở, lương hưu và trợ cấp ưu đãi đối với người có công đã bảo đảm tăng bình quân khoảng 7%/ năm. Tuy nhiên, việc điều chỉnh tăng lương trong các năm gần đây chưa có lộ trình cụ thể, đã tạo áp lực lớn cho cân đối ngân sách nhà nước.

Việc tăng lương chưa đi đôi với tinh giản biên chế và giảm chi đối với khu vực sự nghiệp công lập – báo cáo thẩm tra nêu rõ. Khuyến nghị đưa ra đối với Chính phủ là việc điều chỉnh tiền lương cần đặt trong một tổng thể cân đối ngân sách nhà nước bền vững và chắc chắn. Uỷ ban Tài chính-Ngân sách cho biết theo số liệu báo cáo của Chính phủ, sau 3 năm việc tinh giản biên chế mới đạt 1,09%, là thấp so với mức tối thiểu 10% đến năm 2021.

Liên quan đến bội chi ngân sách và nợ công, Uỷ ban Tài chính – Ngân sách cho rằng để giữ được mức bội chi ngân sách nhà nước bình quân cả giai đoạn không quá 3,9%GDP và đến năm 2020 không quá 3,5%GDP là một thách thức cho cân đối ngân sách. Trong bối cảnh thu từ các khu vực quan trọng không đạt dự toán, nguồn thu chưa bền vững, một số nguy cơ rủi ro tài khóa có thể xảy ra trong quản lý vay và trả nợ công.

Về quản lý và sử dụng vốn vay ODA, cơ quan thẩm tra chỉ ra nhiều hạn chế như việc đàm phán, ký kết trong một số trường hợp chưa gắn chặt chẽ với khả năng trả nợ; chất lượng chuẩn bị một số dự án chưa cao; một số dự án phải tăng tổng mức đầu tư, kéo dài thời gian hoàn thành làm tăng nợ; một số dự án trả nợ chậm tiến độ; có dự án không có khả năng trả nợ, đứng trước nguy cơ mất vốn, gây hậu quả nghiêm trọng cho ngân sách. Đáng chú ý, tình trạng huy động nguồn lực ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài có khả năng vượt mức trần theo Kế hoạch Đầu tư công trung hạn.

Thực trạng này đòi hỏi phải tăng cường quản lý đối với việc sử dụng vốn ODA, nghiêm túc tuân thủ các quy định tại các nghị quyết và các văn bản pháp luật liên quan, theo cơ quan thẩm tra.

Nguyễn Quân

Xem thêm: