Tân Thống Hàn Quốc Moon Jae In trong bài diễn văn nhậm chức hôm 10/5, tuyên bố ông sẵn sàng đến Bình Nhưỡng để đối thoại. Thái độ cởi mở với Bắc Hàn của ông Moon khiến người ta dự đoán một bước ngoặt ngoại giao trong khu vực vốn duy trì căng thẳng và đối đầu trong suốt 10 năm qua.

Trong suốt chiến dịch tranh cử, ông Moon Jae In đã nhắc đi nhắc lại là ông muốn tái lập đối thoại với Bình Nhưỡng, cũng như các dự án hợp tác kinh tế chung đã trở thành con số không sau 10 năm phe bảo thủ cầm quyền tại Seoul.

Về điểm này, ông Moon có thể xung đột với Hoa Kỳ, vốn đòi hỏi tăng cường chính sách trừng phạt. Vấn đề gai góc là việc bố trí hệ thống lá chắn tên lửa Mỹ tại Hàn Quốc cũng có thể gây căng thẳng. Nhưng dù sao đi nữa Moon Jea In vẫn có thể tìm được một điểm chung với Donald Trump: tổng thống Mỹ mới đây tuyên bố sẽ “hân hạnh gặp Kim Jong Un”, nếu các điều kiện được hội đủ. Tân tổng thống Hàn Quốc đã trả lời rằng ông hoan nghênh cách tiếp cận thực dụng này để giải quyết cuộc khủng hoảng hạt nhân.

Tổng thống tân cử đã bổ nhiệm Lee Nak Yon, nguyên là nhà báo và cựu dân biểu vào chức vụ thủ tướng. Tân giám đốc cơ quan tình báo là Suh Hoon, người từng đóng vai trò chủ chốt trong việc chuẩn bị hai cuộc họp thượng đỉnh liên Triều năm 2000 và 2007. Theo hãng tin Yonhap, ông Moon Jae In sẽ sớm có cuộc điện đàm đầu tiên với tổng thống Mỹ Donald Trump.

Về đối nội, ông Moon phải đối mặt với nhiều thách thức, mà trước hết là hậu quả của bê bối tham nhũng đã khiến người tiền nhiệm là nữ tổng thống bảo thủ Park Geun Hye bị truất phế. Vụ này đã đưa ra ánh sáng quan hệ mờ ám giữa chính quyền và các đại tập đoàn đang thống trị nền kinh tế thứ tư châu Á. Trong bài diễn văn nhậm chức, ông Moon Jae In có nhắc đến chủ đề này và hứa hẹn một xã hội “bình đẳng về cơ hội”. Ông cũng hứa hẹ: “Tôi lên cầm quyền với bàn tay trắng, và tôi cũng sẽ ra đi với đôi bàn tay trắng”.

Ông Moon từng là chánh văn phòng của tổng thống cánh tả gần nhất, ông Roh Moo-hyun. Ông Roh khi tại nhiệm đã tìm kiếm mối quan hệ gần gũi với Bắc Triều Tiên bằng cách thiết lập các chuyến hàng cứu trợ quy mô lớn lên phía Bắc và khởi động các dự án kinh tế chung hiện đang bị đình trệ.

Ông Moon cũng thường xuyên xuất hiện tại các cuộc biểu tình chống lại bà Park và vụ bê bối tham nhũng, đẩy mạnh nỗ lực để tái thiết quyền lực của cánh tả. Ông kêu gọi cải cách để giảm bất bình đẳng xã hội, giảm quyền lực của tổng thống quá nhiều và mối quan hệ tham nhũng giữa các chính trị gia và các nhà lãnh đạo doanh nghiệp. Rất nhiều trong số những di sản đó có từ thời cha bà Park, ông Park Chung-hee, người có 18 năm cầm quyền ghi dấu ấn bởi kinh tế tăng trưởng nhanh nhưng quyền dân sự bị xâm phạm nghiêm trọng.

Từng là nhà hoạt động sinh viên vì dân chủ, ông Moon đã bị bắt giam trong nhiều tháng trong những năm 1970 do tham gia biểu tình phản đối ông Park Chung-hee.

Như vậy, dưới thời ông Moon, có thể chính sách đối nội và đối ngoại của Hàn Quốc sẽ có nhiều thay đổi so với hiện tại. Ông Moon, ủng hộ quan hệ gần gũi với Bắc Triều Tiên, từng nói rằng các chính phủ bảo thủ cứng rắn không làm được gì để ngăn chặn sự phát triển tên lửa hạt nhân của miền Bắc và chỉ làm giảm tiếng nói của Hàn Quốc trong nỗ lực quốc tế phản đối Bắc Triều Tiên.

Cách tiếp cận mềm mỏng với Bắc Triều Tiên có thể đẩy ông Moon vào mâu thuẫn với Hoa Kỳ – đồng minh lớn nhất của Hàn Quốc trong khi chính quyền Trump đang thực hiện chính sách “vừa đấm vừa xoa” với lãnh đạo Bắc Hàn.

Hàn Quốc cũng cần đồng minh Hoa Kỳ, nhưng tổng thống Moon Jae In cho rằng đã đến lúc Seoul phải có tiếng nói độc lập trong chính sách an ninh chung liên quan đến tồn vong của quốc gia. Tuy nhiên, giới phân tích cảnh báo là tân tổng thống sẽ gặp nhiều khó khăn.

Thứ nhất, khác với tình hình 20 năm về trước, Bắc Triều Tiên ngày nay đã có bom hạt nhân và tên lửa.

Thứ hai, chủ trương hòa giải với Bình Nhưỡng là đi ngược xu hướng chung tại Hoa Kỳ, vẫn xem Bắc Triều Tiên là mối nguy hiểm thực thụ, đe dọa an ninh thế giới và sinh mạng của 28.000 quân Mỹ ở Hàn Quốc. Các đơn vị này vừa bảo vệ Hàn Quốc, nhưng cũng vừa là một trụ cột trong chiến lược toàn cầu của Washington.

Hệ thống lá chắn chống tên lửa tầm trung cao THAAD đã được bố trí xong trước ngày bầu cử, đặt tân tổng thống Moon Jae In trước sự đã rồi.

Cuối cùng là nội bộ Hàn Quốc. Xem mọi nhượng bộ với Bắc Triều Tiên là nguy hiểm, các đối thủ của tân tổng thống tố cáo ông là “cảm tình viên” của cộng sản, cho dù ông sinh ở miền nam.

Cẩn trọng và để giải tỏa mọi ngộ nhận, vài giờ trước lễ tuyên thệ, ông Moon Jae In gặp các dân biểu bảo thủ của đảng Tự Do Hàn Quốc, những người lên án ông nộp đất nước cho Bắc Triều Tiên một khi lên nắm quyền.

Tuy nhiên, theo AFP, chính sách “Vầng Thái Dương” vẫn có thể phục vụ chiến lược của Mỹ. ngày 01/05 vừa qua, tổng thống Donald Trump, đột nhiên tuyên bố “sẵn sàng gặp Kim Jong Un”. Các chuyên gia nhìn nhận rằng, với việc ông Moon lên nắm quyền, Washington và Seoul sẽ phối hợp cương nhu để đối phó với Bình Nhưỡng.

Washington là cây gậy, Hàn Quốc là củ cà rốt, để buộc Bình Nhưỡng ngồi vào bàn đàm phán, tuân thủ nghị quyết Liên Hiệp Quốc và từ bỏ chương trình hạt nhân.

Đức Trí (t/h)

Xem thêm: