Phần Lan có một dự định táo bạo trong năm mới: nghiên cứu xem người ta có quay trở lại đi làm hay không nếu chính phủ cho họ thu nhập cơ bản trong 2 năm, tức cho tiền mà không đòi hỏi điều kiện gì.

Bắt đầu từ tháng 1/2017 đến năm 2019, Viện an sinh xã hội liên bang Kela sẽ phân phát khoảng 590 USD mỗi tháng cho 2000 người Phần Lan thất nghiệp.

Cho dù họ có tìm được việc hay không, tiền sẽ vẫn được trao cho họ vào cuối mỗi tháng trong khoảng thời gian trên. Đây chính là một phiên bản thử nghiệm của mô hình thu nhập cơ bản – một ý tưởng nổi lên trong năm 2016 nhằm giải quyết đói nghèo.

Mô hình quy mô lớn của nó mang tên Universal Basic Income (tạm dịch: Thu nhập cơ bản cho toàn dân), trong đó mọi người đều nhận được một khoản tiền tiêu chuẩn chừng nào họ còn sống. Bằng cách cho tiền mọi người bất kể thu nhập của họ cao hay thấp, những người ủng hộ mô hình này nói rằng hệ thống sẽ đảm bảo không có ai bị rơi vào cảnh khốn cùng.

>> Có một tư duy sai lầm về phương Tây, và ngược lại…

Bà Marjukka Turunen, trưởng bộ phận phúc lợi pháp lý của Kela cho biết, thí nghiệm này sẽ mang đến câu trả lời cho 2 việc:

  • Một là thu nhập cơ bản có thể thay thế hệ thống an sinh xã hội phức tạp của Phần Lan hay không. Hiện tại, có tới 40 loại hệ thống phúc lợi khác nhau: bệnh tật, thất nghiệp, sinh viên… và khi người ta thay đổi vị trí hay trạng thái thì các loại phúc lợi này cũng phải thay đổi và tính toán khác đi.
  • Hai là, người ta sẽ xử sự thế nào khi được nhận tiền cho không. Những người hoài nghi nói rằng họ sẽ chỉ ngồi chơi xơi nước mà chẳng động tay vào việc gì. Còn những người lạc quan thì khẳng định họ sẽ dùng tiền để cải thiện cuộc sống.

Bà Turunen còn tin rằng thí nghiệm sẽ khuyến khích một vài người lập công ty khởi nghiệp – một việc rủi ro cao ở Phần Lan ngày nay vì chính phủ không cấp phúc lợi thất nghiệp cho những chủ doanh nghiệp phá sản. Điều này khác với hệ thống ở đa số các bang của Mỹ. Do đó, thu nhập cơ bản sẽ giúp làm việc này bớt nhiều rủi ro.

Đối với Phần Lan, chi phí cho cuộc thí nghiệm này là không hề nhỏ, do đó bà Turunen không kì vọng họ sẽ mở rộng nghiên cứu thêm nữa sau cuộc thử nghiệm lần này.

Nhưng các thí nghiệm dài hạn trên thế giới đang gia tăng số lượng. Thu nhập cơ bản đang được mang ra thảo luận ở Canada, Ấn Độ và Hà Lan. Một nghiên cứu quy mô lớn 12 năm đang được tiến hành ở Kenya, và một nghiên cứu ở Uganda cũng bắt đầu vào tháng 1/2017.

“Một vài người có thể sẽ nằm lỳ ở nhà, một số có thể sẽ đi làm,” bà Turunen cho biết. “Chúng tôi vẫn chưa biết câu trả lời.”

Theo Business Insider,
Sơn Vũ biên dịch

Xem thêm: