Hiện tượng kì lạ khi từng đoàn kiến quân đội đi thành vòng tròn cho đến khi kiệt sức rồi chết thường được gọi là “vòng tròn chết chóc của kiến” hay “cối xay kiến”. Điều gì đã khiến những con kiến này như phát điên như vậy?

Kiến lính (army ant) khác với đa số các loài kiến, chúng không nhìn thấy và đi khắp nơi để kiếm thức ăn. (ảnh: Gio Diaz/Flickr)
Kiến quân đội (army ant) khác với đa số các loài kiến, chúng không nhìn thấy và đi khắp nơi để kiếm thức ăn. (ảnh: Gio Diaz/Flickr)

Kiến quân đội không giống với đa số các loài kiến khác, chúng bị mù. Chúng không có chỗ ở cố định mà luôn di chuyển theo đàn để tìm thức ăn.

Con kiến đầu đàn sẽ để lại một loại dấu vết pheromone để những con khác ngửi thấy và đi theo. Khi hệ thống này hoạt động tốt, nó cho phép những con dẫn đầu lèo lái cả đàn lớn đi tới chỗ có thức ăn. Nhưng khi gặp trục trặc, những con kiến lần theo dấu vết này có thể đi trùng vào dấu vết cũ của con khác, hình thành một vòng tròn chết chóc không ngừng nghỉ. Nếu vòng tròn này không bị phá vỡ, có lẽ những con kiến sẽ mãi mãi không thể thoát ra được.

Lần đầu tiên người ta quan sát hiện tượng này là vào năm 1936. Khi đó chuyên gia về kiến T.C. Schneirla vô tình nhìn thấy vòng tròn chết chóc của một nhóm mấy trăm con kiến. Hiện tượng này kéo dài suốt một ngày, thậm chí trận mưa lớn cũng không ngăn được chúng.

Đến ngày thứ hai, đa số những con kiến đều đã chết, nhưng vẫn còn một số con đã yếu, đi thành vòng tròn trong trạng thái hấp hối. Ông đã miêu tả về điều này trong một nghiên cứu rằng: “Cả một khu vực đầy xác những con kiến đã chết và đang hấp hối, những con may mắn sống sót đi chậm chạp loanh quanh thành một vòng tròn nhỏ và lộn xộn.”

Vài năm trước, nhiếp ảnh gia về côn trùng nổi tiếng Alex Wild đã miêu tả hiện tượng này trên blog của anh: “Khi sống ở Paraguay, tôi thường hay nhìn thấy hiện tượng này, trong đất ruộng, trên đĩa trong bếp, thậm chí trong ly cả phê đều xuất hiện vòng tròn kiểu này. Vòng tròn nhỏ này là chí mạng đối với cá thể kiến, nhưng hầu như không hề có ý nghĩa gì đối với cả một đàn kiến, vốn có thể lên tới hàng ngàn con.”

Trên Trái Đất có hơn 200 loại kiến quân đội, phân bố ở cả 2 nửa bán cầu. Tất cả các loại kiến quân đội đều sinh tồn theo kiểu du mục kiếm ăn tập thể và đều có một con kiến chúa không cánh.

Khi các chuyên viên vi tính ứng dụng hệ thống bản năng của kiến trong việc lập trình và giải một số thuật toán (ví dụ thuật toán “tối ưu hóa đàn kiến”), hiện tượng “vòng tròn chết chóc” có thể gây ra các lỗi nghiêm trọng cho chương trình vi tính và vì vậy người ta thường phải bổ sung các biện pháp an toàn để ngăn ngừa nó xảy ra.

Theo MNN, Huffington Post,
Phong Trần tổng hợp

Xem thêm: